Taşkent Doğa Parkı Direktörü Kemal Basat, binlerce yıl boyunca evcilleştirilmiş bir tür olan eşeklerin doğada ‘kendi başlarının çaresine bakmasının’ beklenemeyeceğini vurguladı.
Taşkent Doğa Parkı, Merkez Lefkoşa’da “Eşek Yönetim Projesi” hakkında bilgilendirme paneli düzenledi.
Taşkent Doğa Parkı Direktörü Kemal Basat, panelde yaptığı konuşmada, Karpaz’daki başıboş eşeklerin doğaya ve bölge halkına olan etkilerini, proje kapsamında yapılan çalışmaları ve çözüm önerilerini aktardı.
Basat popülasyon kontrol programı uygulanmadan, eşeklere gıda ve su sağlanmasının nüfusun ve dolayısıyla problemin artmasına neden olduğunu kaydetti.
-2017’den bu yana bu konuda araştırma ve çalışma yapıyoruz
Taşkent Doğa Parkı Direktörü Kemal Basat, Taşkent Doğa Parkı’nın 2017 yılından bu yana Karpaz’daki başıboş eşeklerle ilgili çeşitli araştırmalar ve pilot çalışmalar yaptıklarını belirterek, bölgedeki eşeklerin son 50 yılda hızla çoğaldığını ve daha geniş alanlara yayıldığını belirtti.
-“Binlerce yıl boyunca evcilleştirilmiş bir türü doğaya bırakıp, ‘kendi başlarının çaresine baksınlar’ diyemeyiz”
Eşeklerin bilimsel olarak evcil bir tür olduğuna dikkat çeken Basat, “Başıboş olmaları, evcil olmadıkları anlamına gelmez. Binlerce yıl boyunca evcilleştirilmiş bir türü doğaya bırakıp, ‘kendi başlarının çaresine baksınlar’ diyemeyiz” dedi.
Eşeklerin yalnızca kendileri için değil doğa için de sorun teşkil ettiğini belirten Basat, eşeklerin Karpaz’daki endemik bitki örtüsüne tehdit oluşturduğunu söyledi. Basat kontrolsüz üremenin bölgedeki ekosistemi tehdit ettiğini, göçmen kuşların su kaynaklarına erişimini engellediğini, ekinlere zarar verdiğini ve trafik kazalarına neden olduğunu da aktardı.
Bölge halkının ve yetkililerin eşeklerin neden olduğu sorunlara karşı bireysel ve bağımsız çözümler üretmeye çalıştığını ancak bu durumun sorunu daha da büyüttüğünü kaydeden Basat, profesyonel bir yönetim planı olmadan yapılan müdahalelerin etkisiz kaldığını belirtti.
-“Bariyerli alanlar doğru kullanılmalı”
Geçmişte eşeklerin kontrol altına alınması için bariyerli alanlar oluşturulduğunu ancak bu alanların eksik ve yanlış planlandığını belirten Basat, “Bariyerler eksik bırakıldı, bazı yerlerde eşeklerin kaçabileceği açıklıklar var. Bariyerlerin içindeki alanlar uygun şekilde düzenlenmeden eşeklerin içeri alınması, durumu daha da kötü hale getirebilir” dedi.
Eşeklerin, Karpaz’a insan eliyle getirildiğini ve burada başıboş bırakıldığını vurgulayan Basat, sorunun da insan eliyle çözülmesi gerektiğini söyledi. Basat “Biz bu hayvanları buraya bıraktık, sorunu biz yarattık. Eğer doğru bir yönetim planı uygulanmazsa, insan-eşek çatışması büyümeye devam edecek” dedi.
– “Eşek Yönetim Projesi”
Basat, 2020 yılından bu yana yetkililerle projeyi hayata geçirmek için temaslarda bulunduklarını ancak sürecin kaynak eksikliği nedeniyle ilerleyemediğini kaydederek, 2023 yılında bir çözüm geliştirmek amacıyla ilgili kurumlarla bir protokol imzaladıklarını hatırlattı.
2023 Ağustos ayında imzalanan protokol çerçevesinde 10 yıllık bir “Eşek Yönetim Projesi” hazırlandığını hatırlatan Basat, projenin detaylarını paylaştı.
Basat, projenin eşeklerin sağlık kontrollerinin yapılması, popülasyon kontrolü sağlanması gibi unsurları içerdiğini belirtti.
Popülasyon kontrolü için özellikle erkek eşeklerin kısırlaştırılması gerektiğine dikkat çeken Basat, agresyonun önlenmesi açısından da bunun önem taşıdığını ifade etti.
Basat, eşeklerin sağlık kontrollerinin yapılması, populasyon kontrolü sağlanması ve uygun bir yönetim planının devreye sokulması gerektiğini söyledi.
Eşeklerin kan ve doku örnekleriyle kayıt altına alınarak sağlık kontrollerinin yapılması ve çiplenmesi gerektiğini dile getiren Basat, bariyerlerin ve kapıların sürekli bakımının yapılması gerektiğini de vurguladı.
Durumun iyileştirilmesi için bölgedeki keçi ve koyunların dışarı çıkarılarak sürülebilecek alanların eşekler için ekilebileceğini de dile getiren Basat, halkın eşekleri görebileceği bir çiftlik oluşturulmasının turizm açısından da faydalı olabileceğini söyledi.
-“Eşek başına 10 yıl için 200 euro bağış yaparak projeye katkı sağlanabilir”
Projenin 10 yıllık bir süreci kapsadığını, bu süreçte her bir eşek için ortalama 600 euro harcanması gerektiğini ifade eden Basat, projenin uygulanabilmesi için ek kaynak yaratılması gerektiğine dikkat çekti.
600 euroluk tutarın 400 eurosunun Taşkent Doğa Parkı tarafından finansa edildiğini belirten Basat, eşek başına 200 euro bağış yaparak projeye katkı sağlanabileceğini söyledi; bu bağışların ilaç ve medikal ekipman, çipleme izleme ekipmanı, yakalama ve taşınma araç ve ekipmanları gibi kalemler için kullanılacağını kaydetti.