Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda İçişleri Bakanlığı’nın 4 milyar 852 milyon 810 bin TL’lik bütçesi oyçokluğuyla kabul edildi.
-İncirli
Bütçe görüşülürken konuşan CTP milletvekili Sıla Usar İncirli, “Ülke üzerine hakimiyeti kaybettik, bu hakimiyeti tekrar kazanmak için nüfus çok önemli.” dedi
Yerel yönetimler, belediyelerin önemine vurgu yapan İncirli, ulaşımla ilgili belediyelerin yetkilerini yerine getirdiklerini, İçişleri Bakanlığı’nın da belediyelere haklarını vermesi gerektiğini, trafik cezaları konusunda haklarını vermediklerini, birçok belediyenin alacaklarının biriktiğini kaydetti.
“Belediyeler, üzerine düşeni yapıyorlar. Belediyelerin parasını vermek zorundasınız.” diyen İncirli, bu konuda Bakanlığın ne yapacağını sordu.
İncirli, 489 bin nüfus rakamının gerçekçi olmadığını savunarak, cezaevi, hastaneler, yollar ve her yerde bunun etkilerinin görüldüğünü söyledi.
Kayıt dışı çok fazla insan olduğunu dile getiren İncirli, nüfusu bilmeden plan yapmanın kolay olmadığını belirtti.
İncirli, belediyelerin yatırım yaptığını halka hizmet sunduğunu söyleyerek, Bakanlığın belediyelere borcu olmasının “hoş olmadığını” belirtti.
Denizlerde boğulma olaylarına değinen İncirli, geçen yıl 14 kişinin boğularak öldüğünü, mavi bayrak sertifikasyon programına girilmesi gerektiğini kaydetti.
Mavi bayrak sisteminin cankurtaran ve ilk yardım malzemelerinin bulunmasını sağladığını dile getiren İncirli, denizlerde insanların ölmesinin “bir utanç olduğunu” söyledi.
HIV pozitif hastaların ülkeden deport edilmesiyle ilgili uygulamayı eleştiren İncirli, hastalığın tedavi edilebilir olduğunu söyleyerek, HIV pozitif hastaların ülkeden deport edilmesinin halkı korumadığını pozitif kişilerin yasal olmayan yollardan ülkeye giriş yaptığını bunu daha büyük bir tehlike yarattığını belirtti. İncirli, bu noktada tüzüğün ele alınarak değiştirilmesi gerektiğini kaydetti.
İncirli, trans bireylerin kimlik değişiklikleri ile ilgili çalışmaların ne durumda olduğunu sordu.
-Talat
CTP Milletvekili Ongun Talat, yabancılara mülk satışıyla ilgili yasa tasarısı görüşülürken yasadaki noksanlıklar ve yaşanması muhtemel kaos konusunda uyarıda bulunduklarını belirtti.
Talat, yasa tasarısının komitede görüşülmesi süreciyle ilgili hatırlatmalar yaparken, “Aceleniz vardı çünkü taahhüt ettiniz, işin kökeni Türkiye Cumhuriyeti yetkililerinden yapılan baskıydı.”, diyerek, Türkiye’nin kara parayla ilgili gri listeden çıkması için bu yasa tasarısına ihtiyacı olduğunu iddia etti.
CTP olarak yaptıkları uyarıların gerçekleştiğini, yasanın sektörü “batmanın eşiğine getirdiğini” savunan Talat, yasanın iyi niyetli insanları mağdur ettiğini söyledi.
Komite aşamasında uzmanların da uyarılarda bulunduğunu söyleyen Talat, gelinen aşamada tapu dairelerinin çökme noktasında olduğunu savundu.
Ülkede yaşayan yabancı gruplarının ülkelerine “KKTC’ye yatırım yapmamaları” yönünde uyarılarda bulunduğunu ileri süren Talat, yabancıların yatırımlarını elden çıkararak ülkeden ayrılmaya çalıştığını söyledi.
Talat, 6 ay içinde tapu devri yapma noktasında yaşanan sıkıntıları dile getirerek, yasanın olayların mahkemeye taşınmasına yol açacağını söyledi.
Talat, birçok şirketin batma noktasında olduğunu, fırsatçıların piyasayı çökertmeyi beklediklerini savundu.
Yasayla ilgili ne gibi değişiklikler yapmanın planlandığını soran Talat, adımların çok daha dikkatli atılması gerektiğine vurgu yaptı.
Düşen işler nedeniyle çalışmaya gelen yabancı iş gücünün boşta kaldığını ve kayıtlı nüfus ve asayişle ilgili sorunlar yaşanacağı uyarısında bulunan Talat, ülkenin yabancıları gözünde “güvenilmez bir memleket” durumuna geldiğini savundu.
-Şahali
CTP Milletvekili Erkut Şahali, Bakanlığın ülkeye hak ettiği hizmeti götüremediğini savundu.
Ülkenin yapısal sorunları bulunduğunu söyleyen Şahali, en büyük iki sorundan birincisinin hükümet yapısı olduğunu, hükümetin ülkenin en büyük sorunu olduğunu, ikincisinin ise nüfus problemi olduğunu onu da hükümetin yarattığını savundu.
Şahali, nüfusun hükümet döneminde “patladığını” savunarak, taşınmaz mal müracaatı rakamlarındaki artışa işaret etti.
İçişleri Bakanı’nın nüfus rakamlarını bilmesi gereken ilk kişi olduğunu söyleyen Şahali, mobil telefon abonesi sayılarını dile getirerek, 480 bin nüfus rakamı ile telefon abonelerin sayısı ve somun ekmek tüketimi rakamlarını karşılaştırarak, “Biz kaç kişi olduğumuzu bilmeliyiz.” dedi.
Şahali, nüfus sayımı yapılması gerektiğini söyleyerek, ülkenin buna ihtiyacı olduğunu belirtti.
Tapu Kadastro Dairesi’nde boş kadrolar bulunduğunu söyleyen Şahali, bunun yol açtığı sıkıntıların mağduriyet yarattığını kaydetti.
Şahali, 2024 yılında siyasi iradeyle yaklaşık 3 bin kişinin daha KKTC Yurttaşlar Kütüğü’ne kaydedildiğini, bunun yüzde 8’lik bir nüfus kaydı olduğunu söyleyerek, “Bu korkunç bir rakamdır.” dedi.
Bakanlık kararı ile yapılan yurttaşlıkların Resmi Gazete’de yayımlanması gerektiğini belirten Şahali, bu konuda yasal yükümlülük bulunduğunu söyledi.
Şahali, yerel yönetimler konusunda muhtarlık binalarının bazılarının kullanılamadığını, eksikliklerin giderilip kullanılabilir hale getirilmesi gerektiğini söyledi.
Belediyelerin sayısı düşürülürken Belediye Personel Yasası’nın uygulanmasının öneminin daha da arttığını dile getiren Şahali, belediye personeli yapısının “çarpık bir hale büründüğünü” savundu.
“Belediyelerin parasıyla ne yapıyorsunuz.” diye soran Şahali, belediyelere paranın verilmemesinin, halkın hizmet alımını olumsuz etkilediğini belirtti.
Belediyelerin paralarını alamadığından borçlanmak zorunda kaldığını dile getiren Şahali, “Bu para halkın parasıdır bu parayı vermek zorundasınız.” dedi.
Şahali, Mekansal Adres Kayıt Sistemi’nin tamamlanması gerektiğini belirtti.
-Şahiner
CTP Milletvekili Salahi Şahiner, halkın Bakanlıktan aldığı hizmetlerden “memnun olmadığını” savundu.
Şahiner, Merkezi Cezaevi’nin büyük umutlarla açıldığını ancak kısa sürede kapasitesinin aşıldığını, Bakanlığın icraatlarının buna yol açtığını ileri sürdü.
Nüfus dağılımını bilmeden plan yapılamayacağını söyleyen Şahiner, nüfus sayımının önemli bilgiler vereceğini, plan yapılmasına olanak sağlayacağını belirtti.
Şahiner, yüksek öğrenim alanının getireceği riskleri kontrol altına almak gerektiğini dile getirerek, kaçak olarak bulunanların engellenmesi için çalışma yapılması gerektiğini kaydetti.
Tarımsal arazilerin kiralanması noktasında “partizanlık yapıldığını” iddia eden Şahiner, orman arazileriyle ilgili envanter çalışması yapılmasına ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Şahiner, yabancılara mal satışıyla ilgili yasada düzenlemeye ihtiyaç duyulduğunu söyleyerek, emlakçılık komisyon üzerinden yapılan bir meslek olması gerekirken bu komisyon miktarının yüzde 100 olamayacağını, bu işten ciddi kazanç sağlayan kayıt dışı bir kesim olduğunu, bunun devleti zarara uğrattığını söyledi.
Kaymakamlıklarda yetki karmaşası yaşandığını dile getiren Şahiner, kaymakamların yaptığı görevin halka hizmet noktasında önemli olduğunu belirtti.
Faal olmayan derneklerin yarattığı sorunların insanları suça sürükleyebildiğini söyleyen Şahiner, derneklere takip ve kontrol gerektiğini belirtti.
Kara sınır kapılarından geçenler sayesinde ayakta kalabilen işletmeler olduğunu belirten Şahiner, sınır noktalarında daha hızlı geçişi sağlamak için önlemler alınması gerektiğini söyledi.
Şahiner, Bakanlığa bağlı dairelerin hizmetlerini online olarak yapmasının olanaklı hale getirilmesiyle vatandaşın hızlı hizmet alabileceğini ifade etti.
-Öztürk
UBP Milletvekili Yasemi Öztürk, Taşınmaz Mal Yasası geçirildikten sonra yabancıların edindiği mülklerle ilgili veriler elde etmenin önemine işaret etti.
“ Long Beach bölgesinde yapılan yüksek binalarda kimler oturuyor, nasıl geçiniyor, sabıka kayıtları nedir?” diye soran Öztürk, bu verilere sahip olmak gerektiğini belirtti.
Okul, hastane ve yolların yetersiz kaldığını dile getiren Öztürk, nüfusu bilip olan göre planlama yapılması gerektiğini kaydetti.
Öztürk, yasanın ardından inşaat sektörüne bağlı birçok sektörün durgunluğa girdiğini belirtti.
Gazze’de yaşananlara değinen Öztürk, “Topraklarımızı kime satıyoruz noktasında bilgimiz olması gerekir.” dedi.
Piyasadaki durgunluğa yönelik önlem alınması gerektiğine işaret eden Öztürk, dünyadaki örneklere bakıldığında bazı ülkelerde toprağı satmadan sadece binayı satarak işlem yapıldığını, bu örneğin uygulanabileceğini belirtti.
Öztürk, Merkezi Cezaevi’nde çocukların bulunmaması gerektiğini, onları topluma kazandırmanın önemli olduğunu kaydetti.
Kenevir ekiminin önünü açmak gerektiğini söyleyen Öztürk, bunun bütçeye katkı sağlayabileceğini belirtti.
Yeşil alan, park alanlarının yapılması gerektiğini kaydeden Öztürk, inşaat projelerinde bunu yerine getirmeyenlere yaptırım uygulanmasının önemli olduğunu söyledi.
-Solyalı
CTP Milletvekili Ürün Solyalı, nüfus sayımının birinci gündem maddesi olması gerektiğini söyledi.
Solyalı, Bakanlar Kurulu kararı ile yapılan vatandaşlıkların gerekçelerine bakıldığında büyük kısmının ülkede uzun zaman geçirdiği gerekçesiyle vatandaş yapıldığının görüldüğünü, ancak geriye kalan kısmının ise yatırıma dönük vatandaşlık olduğunu belirtti.
Taşınmaz Mal Yasası ile ilgili yapılan uyarıların dikkate alınmadığını söyleyen Solyalı, pratikten gelen insanların düşüncelerine de kulak asılmadığını, hazırlık yapmadan geçirilen yasanın pratikte sorunlara yol açtığını kaydetti.
Solyalı, ülkede çağ nüfusundan fazla vatandaşlık verildiğini, bunun toplumsal denge ve planlama açısından doğru olmadığını belirterek, vatandaşlık yasasına ilişkin düzenlemeler yapılması, kriterler konması gerektiğini ifade etti.
Solyalı, ülkede vatandaş sayısının kaç olduğunu sordu.
Ülkede suç oranlarında ve bireysel silahlanmada artış olduğunu söyleyen Solyalı, Bakalar Kurulu kararı ile kaç kişiye tabanca izni verildiğini, bu yılın deport masrafının ne olduğunu sordu.
Solyalı, emlakçılıkla ilgili yasanın geçmesiyle ne elde edildiğini, kaç emlakçının kaydedildiğini, yasa dışı cemaat ve dernekler konusunda denetim, iptal, girişim yapılıp yapılmadığını, Yıldız Yurdu’nda kalan insanların durumunun ne olduğunu, deport kararı kalkan insanların neden orada tutulduğunu sordu.
-Oğuz
İçişleri Bakanı Dursun Oğuz, Konut Edindirme Yasası çerçevesinde sosyal konutlarla ilgili sözlerinin arkasında olduklarını söyleyerek, sürecin işlemeye devam ettiğini belirtti.
Şartlar, maliyetlerle ilgili bilgilerin açıklanacağını, Alayköy’de ÇED raporu sürecinin bitmek üzere olduğunu dile getiren Oğuz, çalışmaların hızla sürdürüldüğünü kaydetti. Oğuz bu çerçevede ülke genelinde sosyal konutların yapılacağını belirtti.
Merkezi Cezaevi’nde 853 kişinin bulunduğunu söyleyen Oğuz, suç türleri arasında uyuşturucunun ilk sırada, cinsel suçların ikinci sırada olduğunu belirtti.
Şartlı tahliye ile ilgili rakamlara da yer veren Oğuz, 2024 yılı içinde 597 başvurunun 258’inin kabul edildiğini söyledi.
Ülkede ne kadar kaçak olduğunun bilinmediği, Göç İdaresi altında yeni yapılacak sistemle bu verilerin sağlanacağını, bu sistemin ülkenin eksiği olduğunu söyleyen Oğuz, ülkeye girişlerde sıkı denetim yapıldığını vurgulayarak, “Elini sallayan ülkeye giremiyor.” dedi.
Muhaceret affına başvurularla ilgili rakamlar veren Oğuz, yaklaşık 6 bin kişinin aftan yararlandığını kaydetti.
Girne Limanı’nda iyileştirmeler, düzenlemeler yenilemeler yapıldığını dile getiren Oğuz, Gazimağusa Limanında da X—Ray cihazlarının 2025’te yenileneceğini belirtti.
Yabancılar Mal Yasası çerçevesinde bir çok toplantı yapıldığını söyleyen Oğuz, Simon Aykut’un Güney Kıbrıs’ta tutuklanmasının emlak sektörüne darbe vurduğunu, sektördeki daralmanın nedeni olarak sadece yasanın geçmesinin gösterilemeyeceğini belirtti.
Yasa geçtikten sonra yapılan başvuruların sayısına değinen Oğuz, başvuru sayısının mayıstan bugüne yaklaşık 6 bin 800 olduğunu, edinim hakkından fazla başvuru sayısının yani birden fazla edinimle ilgili başvuru toplam bin 83 olduğunu söyledi.
Uyruklarla ilgili bilgi veren Oğuz ilk sırada Rusların olduğunu bunu Ukrayna, İsrail, Almanya’nın izlediğini belirtti.
Oğuz, Taşınmaz Mal Komisyonu’na yaklaşık 1 milyar TL ödendiğini ve Konut Edindirme’ye de 550 milyon TL para ödendiği bilgisini verdi.
Vatandaşlıkla ilgili rakamlara da değinen Oğuz, Bakanlık onayıyla vatandaş olanların sayısının yaklaşık 700 olduğunu, Bakanlar Kurulu kararı ile vatandaş olanların sayısının ise yaklaşık 600 kişi olduğunu belirtti.
Oğuz’un konuşmasının ardından bütçe oy çokluğuyla kabul edildi.