KKTC’de plastik atıkların azaltılması için saplı plastik torbalar ve tek kullanımlık plastiklerin kullanımı yasaklanıyor. Yasaklamalarla ilgili tüzükler, 6 ay sonra yürürlüğe girecek.

Çevre Koruma Dairesi, saplı plastik poşetler ve tek kullanımlık plastiklerin kullanımının yasaklanmasının ardından, ambalajların toplanıp geri dönüşümünü sağlamayı hedefliyor.

Kıbrıs Türk Sanayi Odası ise kararları destekledikleri ancak farklı üretimlere geçebilmeleri için saplı plastik çanta fabrikalarına daha uzun bir süre tanınması gerektiğini belirtiyor.

Çevre Koruma Dairesi Müdürü Abdullah Aktolgalı, tüzük değişikliğinin gerekçesi konusunda TAK’a yaptığı açıklamada, saplı poşetlerin ücretsiz verilmesinin 2018’de geçirilen tüzükle yasaklandığını, kısa bir dönem de sıkı denetim yapıldığını, bu süreçte saplı plastik torba tüketiminde yüzde 75 azalma gördüklerini söyledi.

Aktolgalı, akabinde hükümet değişiklikleri yaşandığını ve pandemi nedeniyle denetim ve takibin yapılamadığını, 0.25 kuruş olan plastik torba fiyatının tüzüğün emretmesine rağmen artırılmadığını, bunun sonucunda da saplı plastik poşet tüketiminin tekrardan artışa geçtiğini anlattı. Aktolgalı, bugün Güney Kıbrıs’ta bir saplı plastik poşetin fiyatının 0.60 Euro (12 TL) olduğuna dikkat çekti.

Yeni düzenlemenin uygulanabileceğine olan inancını da belirten Aktolgalı, bu kez yapılacak tek denetimin, iş yerlerinin saplı plastik torba verip vermemesi olduğunu ve çok daha kolay denetlenebileceğini belirtti.

Tüzüğün geçirildiği 2018’de saplı plastik torba üreticilerine, saplı plastik torba üretiminde kısıtlamalara gidileceği ve sonucunda da üretiminin mutlak durdurulacağı uyarısının yapıldığını belirten Aktolgalı, plastik torba üreticilerinin pandemi ve idare değişikliklerinden dolayı sürecin ilerleyemeyeceği inancına kapıldığını, bunun sonucunda da tanınan altı aylık süreyi yeterli bulmadığını belirtti.

Ortada ciddi bir çöp sorunu varken neden saplı çöp torbalarının yasaklanmasından başlandığı sorusuna karşı Aktolgalı, “Bir ucundan başlamak gerek, bundan sonraki adımları da belirledik” dedi.

-“Bir sonraki adım ambalajların toplanıp geri dönüşümü”

Tek kullanımlık plastiklerin (çatal, bıçak, pipet, tabak, köpük yemek kabı vb.) de hafta içi geçirilen yasal düzenlemeyle altı ay sonra yasaklanmış olacağını belirten Aktolgalı, bir sonraki adımın ambalajların (yiyecek ambalajları, plastik su şişeleri, deterjan poşetleri vb.) toplanması ve geri kazanılması olduğunu belirtti.

Aktolgalı, ambalajların geri dönüşümü için de öncelikle ithalatçıların ithal ettikleri ürünlerin ambalajlarının toplatılması için ambalaj başı ödeme yapacağı, bunun için ödemeyi alacak ve ambalajların toplatılmasını düzenleyecek “yetkilendirilmiş bir kuruluş” belirlenmesi gerektiğini kaydetti. Çevre Dairesi Müdürü Aktolgalı, üçüncü adım olarak nitelendirdiği bu uygulamanın daha zor bir uygulama olacağını ancak şu anda Güney Kıbrıs’ta bunun yürürlükte olduğunu ifade etti.

Abdullah Aktolgalı, bugün atık karton ihraç edildiğini, ülkede plastik geri dönüşüm tesisi bulunduğunu, atık ambalajların ihracı için herhangi bir engel bulunmadığını anlattı.

Tek kullanımlık plastiklerin yasaklanması konusunda da Aktolgalı, paket servisi yapan işletmelerden bir direnç gelmesinin beklenen bir şey olduğunu, ancak karton ve bambudan elde edilen alternatif ürünlerin de bulunduğunu kaydetti.

-“Paket servisi için alternatif ürün var”

Paket servisi yapan işletmelerden gelen şikayetlere karşı ise Aktolgalı, paket servisi yapanlar için hem alternatif ürün bulunduğunu hem de, müşteri çatal bıçak istemediği durumda, karşılığında işletmenin indirim sunabileceğini kaydetti.

-“Çevre adına çok önemli bir adım”

Aktolgalı, “Atılan bu adım çevre adına atılan çok önemli bir adımdır. Hükümetin attığı en önemli adım olarak nitelendirenler dahi var” dedi. Toplam çöpe göre plastik torbaların küçük olarak değerlendirildiğini kaydeden Aktolgalı, “Miktar ne olursa olsun, hiç adım atılmasa, çevrenin korunması için de tek bir adım atılmış sayılmayız. Küçük küçük adımlar büyük katkı koyacaktır” dedi.

-Kamacıoğlu: “Haklı bir karar ama…”

Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Ali Kamacıoğlu da konuyla ilgili açıklamasında, plastik torbaların yasaklanmasını odanın da desteklediğini, bu konuda hiç tereddütleri bulunmadığını, ancak yöntem ve usul açısından hatalar yapıldığını belirtti. Kamacıoğlu, “Haklı bir karar ama üretici de düşünülerek, zamanlama açısından destekleyici olunması gerekirdi” dedi.

-“Yasaklama 6 fabrikanın kapanması demek”

Saplı plastik çantaların, üretimin yüzde 70’ini oluşturduğunu ve neredeyse tamamının iç tüketime gittiğini, yasaklamanın 6 fabrikanın kapatılması anlamı taşıdığını belirten Kamacıoğlu, 2020’de yeni bir fabrika için teşvik dahi verildiğini, işletmenin kredi aldığını bildirdi.

Saplı plastik çantaların yasaklanacağının 2018’de sözlü bir şekilde iletildiğini, yazılı herhangi bir bildirimde bulunulmadığını kaydeden Ali Kamacıoğlu, altı aylık sürede fabrikaların farklı ürüne geçmesinin mümkün olmadığını kaydetti.

Fabrikaların alternatif bir üretime geçebilmesi için 2-3 yıllık bir süreye ihtiyaç duyulduğunu belirten Kamacıoğlu, bir yıl plastik torbaların ücretli olmasını, bir yıldan sonra hammadde değiştirilerek doğada çözülebilen torbalara geçilmesini, Haziran 2025’te de yasaklanmasını önerdiklerini, bunun da tüzüğe işlenmesini istediklerini ifade etti.

Kamacıoğlu, Güney Kıbrıs’ta 2023’te saplı plastik poşetlerin ücretli olacağının 2015’te üreticilere söylediğini de belirtti.

Sanayi Odası Başkanı Kamacıoğlu, ambalajların toplanması için öngörülen yetkilendirilmiş kuruluş için çalışmaların devam ettiğini, ülkede şu anda geri dönüşüm tesislerinin mevcut olduğunu da kaydetti.